| بررسی رابطه تراکم حشره مولد گزانگبین با عوامل گیاهی و محیطی در مراتع گون گزی با استفاده از دانش بومی و نوین |
| کد مقاله : 1202-FRPCC (R1) |
| نویسندگان |
|
مژگان سادات عظیمی * عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان |
| چکیده مقاله |
| از جمله محصولات فرعیِ مراتع، نوعی مان است که در اثر تغذیة حشرة مولد گزانگبین Cyamophila dicora (loginva) از گیاه گون Astragalus adscendens (Boiss&Hausskn.) بدست می آید و برداشت آن در سطح مراتع ایران دارای سابقه ای بس طولانی است و به نام گزانگبین معروف شده است. گزانگبین حاصل جنبه دارویی – خوراکی دارد، جزءِ ملینهای قندی محسوب شده و در صنعت شیرینی سازی کاربرد فراوان دارد و افراد محلی با استفاده از وسایل سنتی، گزانگبینِ این گیاه را از شاخه ها و برگهای جوان جدا سپس آن را به کارگاههای شیرینی سازی حمل می کنند. از طریق نمونه‌گیری تصادفی- سیستماتیک و با استفاده از ترانسکت خطی، معیارهای بیولوژیکی شامل شدت تراکم حشرة مولد گزانگبین، سطح تاج پوشش به متر مربع، درصد پوشش تاجی، سن گیاه، درصد رطوبت موجود در اندامهای گون گزی و معیار فیزیکی رطوبت خاک در مراتع مولد گزانگبین در فریدونشهر استان اصفهان اندازه‌گیری گردید و با تکنیک طرح آماری آشیانه‌ای و مدل رگرسیون خطی چندگانه روابط بین تراکم حشره با معیارهای بیولوژیکی و فیزیکی تجزیه وتحلیل شد. با استفاده از روش گلوله برفی ثبت باورها و اطلاعات بومی بهره برداران به‌صورت گفتگو و مصاحبه مشارکتی در خصوص برداشت گزانگبین انجام گردید. نتایج آنالیز آماری نشان داد، ارتفاع، شیب، جهت و عامل محیطی رطوبت خاک در تراکم حشره و بالنتیجه تولید گزانگبین نقش مؤثری دارند. با تحلیل رگرسیونی مشخص شد که تراکم حشره وابسته به سطح تاج پوشش، سن و رطوبت سرشاخه گیاه است و در سنین بالاتر گون تراکم حشره افزایش می‌یابد. از دیدگاه بهره برداران محلی، گون در جاهایی که از رطوبت بیشتری برخوردار است، میزبان حشره واقع گردیده و تولید گزانگبین صورت می گیرد. همچنین این باور وجود دارد که بهره برداری در هوای ابری و شرجی یا زدن ده چوب در عصر منجر به عدم تولید گزانگبین و خشک شدن گیاه در سالهای آتی می گردد. لذا نتیجه گیری می شود، رطویت محیط و گیاه از مهترین عوامل بر جمعیت پسیل گز می باشند و در سالهای اخیر تغییرات اقلیمی شامل کاهش بارش برف، تغییرات در زمان و میزان بارندگی نقش مهمی در کاهش جمعیت حشره مولد گزانگبین داشته است. |
| کلیدواژه ها |
| تولید گزانگبین- رطوبت گیاه- رطوبت خاک- تغییرات اقلیمی |
| وضعیت: چکیده برای ارائه پذیرفته شده است |
