| ضرورت تدوین طرح اجتماعی مقابله با آتش‌سوزی در جنگلها و مراتع، با نگاهی به آمار آتش‌سوزی در استان آذربایجان غربی |
| کد مقاله : 1140-FRPCC |
| نویسندگان |
|
جلال هناره *1، بهرام چوبین2، مازیار حیدری3 1استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران 2استادیار پژوهش، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران. 3استادیار پژوهش، بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران |
| چکیده مقاله |
| وقوع آتش‌سوزی در جنگلها و مراتع از مخرب‌ترین حوادثی است که آثار و پیامدهای جبران‌ناپذیری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی به‌دنبال دارد. هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم زیادی از جهت اطفای حریق و احیا و بازسازی اکوسیستم‌ها به اقتصاد کشور تحمیل می‌شود، لذا می‌توان طرح اجتماعی مقابله با آتش‌سوزی در اکوسیستم‌های طبیعی را نوعی از به‌کارگیری مردم در جهت توسعه پایدار دانست. بر اساس آمار موجود، تقریباً 10 درصد آتش‌سوزی در جنگلها و مراتع کشور توسط عوامل طبیعی به وقوع می‌پیوندد ولی بیش از 90 درصد آتشسوزیها به دلیل عامل انسانی و یا عمدی اتفاق می‌افتد. بررسی آمار آتش‌سوزی جنگل و مرتع در یک دوره یازده ساله 1388 الی 1398 در جنگلها و مراتع استان آذربایجان غربی هم مبین این موضوع است که فقط 1/7 درصد از آتشسوزیها غیر عمدی بوده و حدود 9/92 درصد از آتشسوزیها بع دلیل عوامل عمدی و انسانی اتفاق افتاده است. غالب بودن نقش عامل انسانی در وقوع آتشسوزیها و دلایلی که باعث شده جامعه محلی بعضاً خود عامل وقوع آتش‌سوزی باشند یا اینکه حداقل در برابر وقوع آتش‌سوزی احساس مسئولیت چندانی نداشته باشند، نشان از این دارد که باید اقدامات اثرگذاری در زمینه آموزش، فرهنگسازی و حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم وابسته به جنگلها و مراتع صورت گیرد. در این پژوهش با هدف کاهش تعداد آتش‌سوزی‌های عمدی در اکوسیستم‌های طبیعی، عناصراصلی در طرح‌های اجتماعی مقابله با آتش، از جمله مشارکت تصمیم‌گیران محلی، درگیر کردن نمایندگان جوامع محلی و به کارگرفتن بخش‌های علاقه‌مند جامعه مدنی و سمن‌ها شناسایی شدند. همچنین نتایج بررسی پیمایشی نشان داد که مهمترین دلایل آتش سوزی عمدی در استان عبارتند از تبدیل جنگل به مرتع به‌منظور تأمین علوفه بیشتر برای چرای دام، گسترش اراضی کشاورزی همجوار جنگلها و مراتع، اختلافات قومی و عشیره‌ای و تهیه و فروش زغال به ویژه در جنگل‌های مناطق مرزی؛ نتایج این پژوهش مبین این موضوع است که فقدان مدیریت پایدار و اجتماع محور منابع‌طبیعی و تعارض منافع بین جامعه محلی و برخی دستگاه‌های دولتی متولی حفظ منابع‌طبیعی منجر به شکل‌گیری وضعیت موجود شده است، و طرح‌های اجتماعی همراه با فرهنگسازی و آموزش می‌تواند منجر به کاهش وقوع آتشسوزیها و تقلیل میزان خسارت به طبیعت گردد. |
| کلیدواژه ها |
| آموزش، تخریب، تعارض منافع، جوامع محلی، مشارکت. |
| وضعیت: چکیده برای ارائه به صورت پوستر پذیرفته شده است |
