| اثر خشکسالی و گردوغبار بر آناتومی برگ و چوب درخت بلوط ایرانی: بازنگری در آینده جنگلکاری |
| کد مقاله : 1129-FRPCC |
| نویسندگان |
|
حمیدرضا ناجی *1، فروغ سهیلی2 1عضو هیات علمی-گروه علوم جنگل- دانشگاه ایلام- ایلام 2گروه علوم جنگل دانشگاه ایلام- ایلام |
| چکیده مقاله |
| تغییر اقلیم باعث افزایش وقوع خسارات ناشی از گردوغبار و خشکسالی در گیاهان چند‌ساله و چوبی می‌شود. این تغییرات در آب و هوا، اثر متقابل تنش‌های محیطی را تشدید خواهد کرد. منطقه رویشی زاگرس همراه با گونه درختی غالب بلوط ایرانی(Quercus brantii) نقش زیادی در حفظ اکوسیستم منطقه دارد. در چند دهه گذشته به علت وقوع خشکسالی‌های مستمر و به دنبال آن شیوع آفات و بیماریهای مختلف، این جنگلها به شدت در معرض خشکیدگی قرار گرفتند. نویسندگان با بررسی شاخص استاندارد شده بارش (SPI)در ایلام و دره‌شهر نشان دادند که شروع خشکسالی از اواخر دهه 70 شمسی بوده‌است. در این گفتار، نویسندگان به بررسی تاثیر این دو پدیده طبیعی بر رویش ثانویه تنه و شاخه (دوایر سالیانه، سلولهای آوندی، پارانشیم‌ها) و آناتومی برگ (روزنه‌ها و کرکها) در درخت بلوط ایرانی با میکروسکوپ الکترونی و نوری پرداختند. بررسی میکروسکوپ نوری دوایر سالیانه نشان داد که خشکی و گردوغبار میزان رویش سالانه درخت را از حدود 5 میلیمتر در سال به کمتر از 2/0 میلیمتر می‌رساند. همچنین، تعداد و مساحت آوندها (واحد سطح) و قطر آوندهای چوب بهاره کاهش یافته و از توانایی هدایت هیدرولیک درخت می‌کاهد. ذرات گردوغبار با قطر حدود 10 میکرون منجر به بستن دهانه روزنه‌ها و تشکیل اسید در بافت برگ می‌شود. فراوانی انواع کرکها در سطح برگ بلوط ایرانی منجر به به‌دام انداختن و حفظ طولانی مدت ذرات گردوغبار شده و سبب اختلال در فتوسنتز و کارایی درخت می‌شود. این فرآیند سبب فشار مضاعف در برگها جهت انتقال آب و مواد غذایی شده و منجر به تشکیل آمبولی آوندها (تیل) و رسوب عناصر معدنی (بلور) در سلولهای پارانشیمی نزدیک پوست می‌شود. بنابراین، علی‌رغم اینکه نوع و فراوانی کرک در برگ بلوط از ویژگیهای ساختاری قدرتمند در طی زمان بوده، امروزه با توجه به تشدید بلاهای طبیعی از پارامترهای ضعف این درخت محسوب شده، شرایط زوال درختان بلوط را تسهیل می‌کند. با توجه به ویژگیهای ساختاری برگ و چوب درختان بلوط ایرانی و ادامه روند خشکسالی و طوفانهای گردوغبار، آینده جنگلکاری و توسعه درختان بلوط در زاگرس با شک بزرگی همراه بوده و تاکید بر کشت انبوه و در سطوح وسیع آنها، نتیجه مطلوبی به همراه نخواهد داشت. |
| کلیدواژه ها |
| تغییر اقلیم، ریزگردها، ریزساختار چوب روزنه و کرک، بلوط ایرانی، جنگلکاری. |
| وضعیت: چکیده برای ارائه به صورت پوستر پذیرفته شده است |
